Jeśli kret ryje w styczniu, według dawnych wierzeń ludowych oznacza to nadchodzącą odwilż lub szybkie ocieplenie. Z perspektywy naukowej natomiast, kret może być aktywny zimą, gdy gleba nie jest zmarznięta na tyle głęboko, by utrudniać mu kopanie. Takie zachowanie wynika z naturalnej potrzeby zdobywania pożywienia i niekoniecznie musi zwiastować zmiany pogodowe — choć często faktycznie towarzyszy mu cieplejszy okres w środku zimy.
Kret – niepozorny ogrodowy kopacz
Kret (łac. Talpa europaea) to niewielki ssak żyjący pod ziemią przez większość swojego życia. Jego ciało jest przystosowane do kopania – ma silne łapy, krótki ogon i aksamitne futro, które nie brudzi się ziemią nawet podczas intensywnej pracy. Zwierzę to żywi się głównie larwami, dżdżownicami i innymi bezkręgowcami, które znajduje w podziemnych tunelach.
Dlaczego kret ryje zimą?
Zazwyczaj w czasie mroźnych miesięcy kret ogranicza swoją aktywność. Jednak gdy ziemia jest miękka i odmarznięta, zaczyna znów poszukiwać pożywienia. W styczniu może się to zdarzyć, jeśli zima jest łagodna lub nadchodzi krótkotrwałe ocieplenie. Wtedy widoczne na powierzchni kopce stają się znakiem, że pod ziemią toczy się życie.
„Kret nie zapada w sen zimowy jak niektóre inne zwierzęta. Cały rok pozostaje aktywny, choć jego ruchy są uzależnione od warunków glebowych i temperatury.” – źródło: opracowania przyrodnicze
Kret w wierzeniach ludowych
W dawnej Polsce ogromną wagę przykładano do obserwacji przyrody. Zachowanie zwierząt, w tym kretów, miało wskazywać na zmiany pogodowe. W tradycyjnych prognozach można było przeczytać:
- „Kret ryjący zimą zapowiada odwilż lub wczesną wiosnę.”
- „Jeśli krety czynne w styczniu, śniegi rychło spłyną.”
„Ludowe przysłowia często łączyły ruchy zwierząt z prognozami pogody. Wiele z nich, choć nie zawsze naukowo potwierdzonych, opierało się na pokoleniach obserwacji natury.” – cytat z publikacji etnograficznej
Co może oznaczać dziś?
Choć współczesna meteorologia nie potwierdza ścisłego związku między aktywnością kretów a pogodą, wielu obserwatorów przyrody przyznaje, że większa aktywność tych zwierząt w styczniu często zbiega się z cieplejszymi dniami. Jest to więc interesujący przykład, jak tradycyjne przysłowia mają swoje korzenie w realnych zjawiskach przyrodniczych.
Podsumowując – gdy kret ryje w styczniu, może to oznaczać nie tylko łagodniejszą pogodę, ale też przypomnienie o tym, jak blisko dawniej człowiek żył z naturą, obserwując jej rytm i ucząc się od niej odczytywać znaki nadchodzących przemian.
